Η τρίτη συνεργασία Garbarek/Hilliard, το Officium Novum, ηχογραφήθηκε όπως και οι προηγούμενες, στο αυστριακό μοναστήρι του St. Gerold με παραγωγό τον Manfred Eicher.Το επίκεντρο αυτή τη φορά είναι η μουσική παράδοση της Αρμενίας που βασίζεται στις μεταγραφές του Komitas Vardapet, συνθέσεις που προέρχονται από την πλούσια μουσική θρησκευτική παράδοση της περιοχής του Καυκάσου.
Το Hilliard Ensemble μελέτησε αυτό το υλικό κατά τη διάρκεια των επισκέψεών του στην Aρμενία. Η φυσιογνωμία της μουσικής ενέπνευσε τον Garbarek σε μια από τις πιο φλογερές του ερμηνείες.
To Officium Novum παρουσιάζει έργα από πολλές πηγές. Είναι ένα ταξίδι στο χώρο και τον χρόνο: Από το Βυζάντιο στη Ρωσία, από τη Γαλλία στο Εριβάν, την Ισπανία και τους ιθαγενείς της Αμερικής. Όλες αυτές οι τόσο διαφορετικές συνθέσεις ενώνονται με τη χρυσή κλωστή της δραματουργίας του δίσκου που δημιουργεί την αίσθηση ενός ενιαίου συνθετικού υπόβαθρου.
Ολόκληρο το άλμπουμ διατρέχεται από τους στίχους του Γιώργου Σεφέρη Λίγο ακόμα θα ιδούμε (Μυθιστόρημα, 1935) σε πέντε γλώσσες, μια καθόλου τυχαία επιλογή του Manfred Eicher που αναδεικνύει τη φιλοσοφία του δίσκου.
Το βιβλιαράκι που συνοδεύει το cd ανοίγει με τους στίχους στα ελληνικά, ενώ ο δίσκος κλείνει με την μοναδική φωνή του Bruno Ganz να ερμηνεύει το εξάστιχο στα Γερμανικά.
Το Hays hark nviranats ukhti και το Surb, surb αποτελούν μέρη του τυπικού της Θείας Λειτουργίας την οποία ο Komitas Vardapet (1869-1935) μετέγραψε σε διαφορετικές φόρμες και για διαφορετικές χρήσεις.
Η παρούσα εκδοχή προέρχεται από μια μεταγραφή που έγινε για ανδρικές φωνές στην Κωνσταντινούπολη το 1914-1915. Το Hays hark nviranats ukhti είναι ένας ύμνος που παραδοσιακά άδεται κατά την έναρξη της λειτουργίας, καθώς ο ιερέας σκορπά το θυμίαμα. Το Surb, surb (Άγιος, Άγιος) αντιστοιχεί στο Sanctus στη Λατινική Θεία Λειτουργία.
Το Ov zarmanali είναι ένας ύμνος της Βάπτισης του Χριστού (την Κυριακή μετά τα Θεοφάνια), που άδεται κατά την τελετή της ευλογίας των υδάτων, και το Sirt sasani im είναι ο ύμνος που αναφέρεται στην τελετή του Ιερού Νιπτήρα την Μεγάλη Πέμπτη.
Αυτές οι συνθέσεις χρονολογούνται την περίοδο του 1910-15, οι ρίζες τους όμως κρατούν από την αρχαιότητα. Ο εθνομουσικολόγος, καθώς και συνθέτης-φιλόσοφος Komitas δεν απέδειξε μόνο πως η θρησκευτική μουσική κατάγεται από την παράδοση. Προχωρώντας ένα βήμα ακόμα, δημιούργησε λόγια μουσική της εποχής του χρησιμοποιώντας τους τρόπους της παράδοσης.
Το ρεπερτόριο του Officium Novum διαπερνά τους αιώνες, από τη μεσαιωνική μουσική ως τη σύγχρονη καθώς συνενώνεται από τον ώριμο ήχο του φωνητικού κουαρτέτου και του σαξοφώνου. O Garbarek συμβάλλει με δύο συνθέσεις στον δίσκο: η πρώτη είναι το Allting finns βασισμένο στο ποίημα Den Döde (Ο νεκρός), του Σουηδού ποιητή Pär Lagerkvist (1891-1974) και η δεύτερη είναι το We are the stars βασισμένο σε ένα ποίημα της ινδιάνικης φυλής Pasamaquoddy. (Την πρώτη εκδοχή της την είχαμε ακούσει στο Rites ECM 1685).
Το Litany,-μια 13λεπτη σύνθεση σε τρία μέρη- συνδυάζει πολλές θρησκευτικές και μουσικές αναφορές. Το πρώτο μέρος είναι μια σύνθεση του Nikolai N. Kedrov, μαθητή του Rimsky Korsakov, ιδρυτή του Κουαρτέτου Kedrov, (ενός φωνητικού κουαρτέτου που περιόδευσε υπό τη διεύθυνση του Sergei Diaghilev) συνθέτης και διασκευαστής πολλών θρησκευτικών ασμάτων που ακόμα και σήμερα επιλέγονται από πολλές ορθόδοξες χορωδίες. Το δεύτερο μέρος, το Otche Nash, είναι ένα απόσπασμα από τη λειτουργία της παράδοσης των Lipovan.
To Most Holy Mother of God του Arvo Pärt, είναι μια σύνθεση που γράφτηκε για το Hilliard Ensemble το 2003, εδώ ακούγεται σε μια a capella εκδοχή. Η μουσική του Pärt υπήρξε καταλυτική για το φωνητικό κουαρτέτο, καθώς μπορεί να διακρίνει κανείς τις επιδράσεις της στην αυστηρότητα της γραφής που σφραγίζει τον καλλιτέχνη.
Το βυζαντινό Svete tihij (χαρμόσυνο φως), που χρονολογείται τον 3ο αιώνα μ.Χ. είναι ένας από τους αρχαιότερους χριστιανικούς ύμνους που άδεται με το πρώτο φως της μέρας και με το τελευταίο. Το ισπανικό Morillas Tres από τα χειρόγραφα Cancionero de Palacio του 16ου αιώνα ακτινοβολεί ένα διαφορετικό φως καθώς ο χορευτικός ρυθμός του αφηγείται την ιστορία μιας χαμένης αγάπης.
Το Alleluia Nativitas του Perotin, είχε ηχογραφηθεί και στον δίσκο Mnemosyne. Η ελεύθερη ερμηνεία που ακούγεται εδώ αποδεικνύει την ωρίμανση του σχήματος όλα αυτά τα χρόνια.
Όσο για το σαξόφωνο, από την πλευρά του αυτοσχεδιασμού παραμένει η σταθερή αξία μέσα από την οποία μπορεί να βιώσει κανείς τη δημιουργικότητα του Jan Garbarek. Ο Garbarek εξακολουθεί να προσεγγίζει αυτή τη μουσική με ένα πνεύμα ελευθερίας, αυτοσχεδιάζοντας με τους σολίστες, δημιουργώντας συνεχώς αντίστιξη, συνυπάρχοντας μέσα και έξω από το φωνητικό περιβάλλοντα χώρο συμβάλλοντας στη δημιουργία αυτού που η εφημερίδα Evening Standard αποκάλεσε μια από τις πιο όμορφες ακουστικές μουσικές που έγιναν ποτέ.
Το επιμύθιο της ηχογράφησης δεν είναι άλλο από τη φωνή του Bruno Ganz που αποδίδει Σεφέρη, μια καθόλου τυχαία αναφορά στην εποχή μας, στις ανάγκες μας, στις ελπίδες μας αλλά και στο ελληνικό πνεύμα…
Το Officium Novum είναι καρπός της συνεργασίας ενός ζωντανού σχήματος που επί 17 χρόνια υπάρχει και δημιουργεί. Αντίστροφα από ότι είθισται στην εποχή μας, όπου οι συνεργασίες είναι είτε βραχύβιες είτε αποκλειστικά εστιασμένες στο κέρδος, η συνεργασία των Jan Garbarek – Ηilliard Ensemble αναδεικνύει τη δύναμη του καλλιτεχνικού αιτήματος.
Ένα από τα συστατικά της μαγείας του Officium Novum είναι και ο χώρος που ηχογραφήθηκε (το μοναστήρι του St. Gerold). Oι μουσικοί αποφάσισαν να οργανώσουν την πρώτη περιοδεία του νέου τους δίσκου σε αντιστοίχους χώρους. Μια μεγάλη περιοδεία σε μοναστήρια εκκλησίες και ιερούς χώρους σε όλη την Ευρώπη είναι ήδη σε εξέλιξη. Περισσότερες πληροφορίες για τη περιοδεία στο www.ecmrecords.com
Jan Garbarek soprano and tenor saxophones
The Hilliard Ensemble
David James countertenor
Rogers Covey-Crump tenor
Steven Harrold tenor
Gordon Jones baritone
Διαθέσιμo από σήμερα στα δισκοπωλεία, στα βιβλιοπωλεία & στο ηλεκτρονικό κατάστημα της Μικρής Άρκτου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου